สปสช. ร่วมกับ สวรส.และ TCELS ลงพื้นที่จ.ขอนแก่น เยี่ยมชมและรับฟังนวัตกรรมชุดตรวจ OV-ATK ที่ใช้คัดกรองพยาธิไบไม้ในตับกลุ่มเสี่ยงในพื้นที่ จ.ขอนแก่น ใช้ง่าย สะดวกรู้ผลภายใน 10 นาที คิดค้นจากทีมวิจัยสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น
คณะกรรมการขับเคลื่อนขับเคลื่อนนโยบายและขยายผลนวัตกรรมทางการแพทย์และสุขภาพไทยไปสู่ตลาดภาครัฐ TCELS ลงเยี่ยมชมและรับฟังนวัตกรรมชุดตรวจคัดกรองโรคพยาธิใบไม้ในตับแบบรวดเร็ว (OV-ATK) โดยทีมนักวิจัยจากสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดีมหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้คิดค้นและพัฒนานวัตกรรมการตรวจวินิจฉัยพยาธิใบไม้ในตับด้วยวิธีใหม่ ตรวจง่าย รู้ผลใน 10 นาที
เมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 2567 ทพ.อรรถพร ลิ้มปัญญาเลิศ รองเลขาธิการ สปสช. และรองประธานคณะกรรมการขับเคลื่อนนโยบายและขยายผลวัตกรรมทางการแพทย์และสุขภาพไทยไปสู่ตลาดภาครัฐ TCELS พร้อมด้วย ดร.ภก. ณรงค์ อาสายุทธ ผอ.สปสช. เขต 7 ขอนแก่น ดร.จิตติ์พร ธรรมจินดา ผู้อำนวยการศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยาศาสตร์ (องค์การมหาชน) หรือ TCELS นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ลงพื้นที่รับฟังแนวทางการดำเนินงานและการผลิตชุดตรวจ OV-ATK พร้อมเยี่ยมชมการจัดบริการคัดกรองพยาธิใบไม้ในตับในกลุ่มเสี่ยงพื้นที่ จ.ขอนแก่น ซึ่งได้รับความร่วมมือของภาคีเครือข่าย ทั้งสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ศูนย์ความเป็นเลิศทางการแพทย์มะเร็งท่องน้ำดี โรงพยาบาลศรีนครินนิทร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น หน่วยงานสาธารณสุขในพื้นที่ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หน่วยนวัตกรรมในพื้นที่ โดยมี ผศ.ดร.นพ.อรรถพล ติตะปัญ หัวหน้าศูนย์ความเป็นเลิศทางการแพทย์มะเร็งท่อน้ำดี คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น รศ.ดร.วัชรินทร์ ลอยลม รักษาการแทนผู้อำนวยการสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ผศ.นพ.ณรงฤทธิ์ เกษมทรัพย์ ผอ.ศูนย์บริการทางการแพทย์ชั้นเลิศ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ร่วมแลกเปลี่ยนนำเสนอภาพรวมการดำเนินงานเพื่อแก้ไขปัญหาพยาธิใบไม้ในตับและป้องกันการเกิดมะเร็งท่อน้ำดีในประชาชนกลุ่มเสี่ยง
ทพ.อรรถพร กล่าวว่า ปัจจุบันสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ได้บรรจุรายการตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับด้วยปัสสาวะอยู่ในชุดสิทธิประโยชน์การสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรคชุดตรวจพยาธิใบไม้ตับด้วยปัสสาวะเมื่อเดือนกรกฎาคม 2567 ที่ผ่านมา ซึ่งพัฒนาโดย มหาวิทยาลัยขอนแก่น และได้ขึ้นบัญชีนวัตกรรมไทย สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) โดยมี บริษัท โอวี ไบโอเทค จำกัด เป็นเจ้าของผลิตภัณฑ์และผู้จัดจำหน่าย ซึ่งตั้งขึ้นเพื่อจำหน่ายชุดตรวจพยาธิใบไม้ตับในราคาที่เข้าถึงได้ เพื่อให้ประชาชนคนไทยทุกคนที่มีอายุ 15 ปีขี้นไป เข้าถึงชุดตรวจได้ง่ายและห่างไกลจากพยาธิใบไม้ตับซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่เสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งท่อน้ำดี
ด้านรศ.ดร.วัชรินทร์ ลอยลม รักษาการแทนผู้อำนวยการสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ม.ขอนแก่น กล่าวว่า ชุดตรวจคัดกรองโรคพยาธิใบไม้ในตับแบบรวดเร็ว (OV-ATK) เป็นนวัตกรรมที่ทีมนักวิจัยจากสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ร่วมกับมหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้คิดค้นและพัฒนานวัตกรรมการตรวจวินิจฉัยพยาธิใบไม้ตับด้วยวิธีใหม่ โดยใช้ตัวตรวจจับจำเพาะหรือโมโนโคลนอลแอนติบอดี (monoclonal antibody) ที่มีความจำเพาะต่อพยาธิใบไม้ตับ และเป็นสารตรวจจับสิ่งคัดหลั่ง หรือแอนติเจนของพยาธิใบไม้ตับในปัสสาวะ เป็นการพัฒนาต่อยอดจากการตรวจวิธี ELISA ให้มีรูปแบบที่ง่ายขึ้น ใช้เวลาสั้นลง และใช้ได้ในภาคสนาม โดยการตรวจใช้เวลาเพียง 10 นาทีก็ทราบผล โดย มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้ให้บริษัท โอวี ไบโอเทค เป็นบริษัทเดียวในประเทศไทยที่ได้รับลิขสิทธิ์ในการผลิตและจำหน่ายชุดตรวจดังกล่าวแก่หน่วยบริการต่างๆ และเป็นผู้นำผลิตภัณฑ์ขึ้นบัญชีนวัตกรรมไทย สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ปัจจุบันมีคำสั่งซื้อจากทั่วประเทศเข้ามาจำนวนมาก ส่วนมากจะเป็นร้านยาเป็นหลัก ในระยะหลังพบว่ามีรายการสั่งซื้อชุดตรวจพยาธิใบไม้ตับด้วยปัสสาวะจากคลินิกเวชกรรม และ คลินิกพยาบาลและการผดุงครรภ์ เพิ่มมากขึ้น
“ปัจจุบันชุดตรวจพยาธิใบไม้ตับด้วยปัสสาวะ จะมีอยู่ในร้านยา โดยประชาชนคนไทยทุกคนไม่ว่าจะใช้สิทธิ์ใด สามารถนำชุดตรวจกลับไปตรวจที่บ้านได้ แล้วเภสัชกรร้านยานั้นจะโทรติดตามผลในภายหลัง ขณะที่คลินิกเวชกรรมจะมีพื้นที่ให้คนไข้ตรวจปัสสาวะและใช้เวลารอผลไม่นาน อาจจะทำการตรวจได้ในขณะที่รอตรวจอย่างอื่นไปด้วย และถ้าผลเป็นบวกก็สามารถรับยาไปทานได้ในตอนนั้นเลย ซึ่งสร้างความสะดวกแก่ผู้ป่วยเป็นอย่างมาก เช่นเดียวกับคลินิกพยาบาลและการผดุงครรภ์ที่มีแนวโน้มการสั่งซื้อชุดตรวจมากขึ้นเช่นกัน“รศ.ดร.วัชรินทร์ กล่าว
ทั้งนี้ การตรวจพยาธิใบไม้ตับด้วยปัสสาวะ เป็นผลงานการคิดค้นพัฒนาโดยนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยขอนแก่น และมีวัตถุประสงค์เพื่อให้สามารถตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับได้สะดวก รวดเร็ว และทำการรักษาก่อนที่จะลุกลามจนกลายเป็นมะเร็งท่อน้ำดี จากเดิมที่การตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับ จะต้องทำการตรวจอุจจาระเพื่อหาไข่ของพยาธิและมีต้นทุนเฉลี่ยประมาณ 200 บาท/ครั้ง ระยะเวลารอผลตรวจนาน 15-30 นาที แต่ด้วยชุดตรวจที่มหาวิทยาลัยขอนแก่นพัฒนาขึ้นนั้น จะมีรูปแบบคล้ายกับวิธีตรวจหาเชื้อโควิดด้วย Antigen Test Kit (ATK) กล่าวคือ นำตัวอย่างปัสสาวะมาผสมกับน้ำยาเคมีที่เตรียมไว้แล้วหยดลงบนชุดตรวจ และรอไม่เกิน 10 นาทีก็ทราบผลอย่างรวดเร็ว อีกทั้งยังมีค่าใช้จ่ายในการตรวจที่ต่ำกว่าการตรวจอุจจาระด้วย
ดังนั้น คณะกรรมการ สปสช. จึงมีมติเพิ่มรายการตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับและโรคมะเร็งท่อน้ำดีอยู่ในสิทธิประโยชน์ในระบบบัตรทอง และทางบริษัท โอวี ไบโอเทค ก็ได้ซื้อลิขสิทธิ์จากมหาวิทยาลัยขอนแก่นเพื่อผลิตและจำหน่ายชุดตรวจดังกล่าวเพียงผู้เดียวในประเทศไทย โดยมีกำลังการผลิต 1 แสนชุด/เดือน
อย่างไรก็ตาม คณะฯ ได้ลงเยี่ยมชมหอผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดี โรงพยาบาลศรีนครินทร์ ม.ขอนแก่น และเยี่ยมชมการคัดกรองพยาธิใบไม้ในตัวประชาชนที่อยู่กลุ่มเสี่ยง ณ ร้านยาคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่นอีกด้วย
